بزرگترین دشمنان تمرکز حواس را بشناسید

 استرس، ناامیدی و پریشانیِ حواس، جزو بزرگ‌ترین دشمنان تمرکز به شمار می­ روند.
 

چکیده : میزان تمرکزِ متناسب، بستگی به موقعیت دارد و اینکه چه میزان تمرکز برای یک کار لازم است؛ در واقع می ­توان گفت رمز موفقیت، تعادل در تمرکز داشتن است. از سوی دیگر شناخت موانع تمرکز و راه کارهای مقابله با آن نیز ضروری است.

 تعداد کلمات 1390 /  تخمین زمان  مطالعه 7 دقیقه

بعضی از موانعی که بر سر داشتن تمرکز قرار دارد، به حدی واضحند که کاملاً از آنها آگاهی داریم. مثلاً هنگامی که استرس داریم و آشفته هستیم، یا وقتی ­که ناامیدی و یاس بر ما غلبه کرده است، به سختی می‌توانیم متمرکز شویم. بنابراین استرس، نومیدی و پریشانیِ حواس، جزو بزرگ‌ترین دشمنان تمرکز داشتن هستند. ما باید قادر باشیم این دشمنان را بشناسیم و با آنها بجنگیم. ما باید این راهکارها را با فرزندانمان مطرح کنیم. در اینجا چند فعالیتِ صحبت کردن با هم ارائه کرده‌ایم.
 

تا ده می‌شماریم. در خیابان قدم می‌زنیم. دربارۀ آن صحبت می‌کنیم. دوش آب سرد می‌گیریم یا حمام داغ می‌کنیم. برای کنترل شخصی و ایجاد حس تعادل، راههای مختلفی را در پیش می‌گیریم.
باید با بچه‌ها دربارۀ این مسائل صحبت کنیم و همراه با هم این راهکارهای مقابله با استرس را تمرین کنیم. این روشها ممکن است همیشه مفید نباشند؛ اما ما را در مسیر صحیح قرار می‌دهند.
 

همه قبول داریم که گاهی نومید می‌شویم و اشتباه می‌کنیم. سعی می‌کنیم خود را ببخشیم؛ از اشتباهاتمان درس بگیریم و به مسیرمان ادامه دهیم. باید به بچه‌ها بگوییم که بله، ما هم اشتباه می‌کنیم. باید بعضی از این تجربه‌ها را مطرح کنیم و بگوییم که چه درسی گرفتیم و بعد از آن چه اتفاقی افتاد. ما با این مسائل زندگی کرده‌ایم. پس بچه‌هایمان نیز می‌توانند.
 

ما تلاش می‌کنیم که فکر خود را متمرکز نگه داریم. سعی می‌کنیم که حواسمان پرت نشود. برای بچه‌ها این کار به معنای قدرت مقاومت در برابر فشارهای مختلف است. یکی از راه های بهتر برای آنکه با این فشارها کنار بیاییم، این است که برنامه داشته باشیم و سعی کنیم طبق برنامه‌هایمان پیش برویم. ما سیر زمانی را برای رسیدن به اهدافمان محاسبه می‌کنیم و اگر در اولین زمان به آن نرسیدیم، دوباره شروع می‌کنیم. شهامت، فقط مخصوص لحظات خاص قهرمانی نیست. مقابله برای متمرکز باقی ماندن، نیاز به شهامت دارد.
 

 

آیا هیچ وقت می‌توانیم کاملاً متمرکز باشیم. شاید پاسخ بله باشد. در عین اینکه ما نیاز داریم بدانیم چگونه توجه خود را به یک کار معطوف کنیم، همچنین باید بدانیم چه موقع توجه خود را به مسائل دیگر جلب کنیم. متمرکز بودنِ بیش از حد نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد. رمز موفقیت، تعادل در تمرکز داشتن است.
وقتی در یک بزرگراهِ شلوغ رانندگی می‌کنیم، جرأت نمی‌کنیم چشمان خود را از جاده برگیریم. پختن غذا فرق می‌کند. می‌توانیم گاه گاهی از کنار اجاق گاز دور شویم. وقتی مراقب بچۀ کوچکی هستیم، دست کم برای مدت کوتاهی، وقتی او با اسباب‌بازی هایش مشغول بازی است، می‌توانیم از او دور باشیم؛ اما وقتی کودکی آزادانه در طول اتاق چهار دست و پا راه می‌رود، چشم از او برنمی‌داریم.
میزان تمرکزِ متناسب، بستگی به موقعیت دارد و اینکه چه میزان تمرکز لازم است. اندازه‌گیری این امر، خود یک هنر است. این کار نیز مانند آشپزی و رانندگی احتیاج به تمرین زیادی دارد.
 

ما باید بدانیم که چطور در حال انجام کاری هستیم و آن را نشان دهیم. نباید همیشه منتظر باشیم دیگران کار ما را ارزیابی کنند و پیشرفت ما را تعیین کنند. وقتی بر تعیین اهداف و دستیابی به آنها متمرکز می‌شویم، به راحتی و به گونه‌ای مؤثر می‌توانیم نحوۀ کارکرد خود را بررسی کنیم.
هر هدفی را می‌توان در نظر گرفت. برای بچه‌های کوچک‌تر، هر چه این هدف ملموس‌تر باشد بهتر است. اگر هدف خواندن ده کتاب در مدت زمان معینی باشد، بچه‌ها می‌توانند پیشرفت خود را اندازه بگیرند و سیر آن را دنبال کنند. برای بچه‌های بزرگ‌تر، این هدف می‌تواند انتزاعی‌تر باشد؛ مانند پیدا کردن دوستان بیشتر و احساس راحتی بیشتر در کلاس... و حتی این ها نیز می‌توانند ارزیابی شوند.
دربارۀ فعالیت های زیر فکر کنید و آنها را با فرزندانتان مطرح کنید.
 

  ارتباط برقرار کردن/ نوشتن
  گوش دادن و صحبت کردن
  جدول‌بندی اطلاعات
ما قول های زیادی به دیگران می‌دهیم؛ اما در بین مهم‌ترین قولها (احتمالاً مهم‌ترین آنها)، قولهایی هستند که به خودمان می‌دهیم. اینها منبع تقویت طرح هایی است که داریم و گام هایی که برمی‌داریم. برای این کار به کاغذ، مداد و ذهنی متفکر نیاز دارید.
دو عهدی را که با خود بسته‌اید، با فرزندتان مطرح کنید. از آنها نیز بخواهید دو تصمیم خود را به شما بگویند. تا حد امکان سعی کنید این تعهدات، قابل اندازه‌گیری باشند؛ به صورتی که شما و فرزندانتان بتوانید ارزیابی کنید که آیا به هدف خود رسیده‌اید یا نه و تا چه حد موفق بوده‌اید. این قولها حتماً نباید مسائل مهم و بزرگی باشند. یکی از آنها می‌تواند این تعهد باشد که هر روز به مدت ده دقیقه برای فرزندتان کتاب بخوانید.
نوع قول های فرزندتان بستگی به سن او دارد؛ اما یکی از آنها ممکن است این باشد که هر روز پنج دقیقه به مدت یک هفته، دربارۀ آنچه در مدرسه اتفاق افتاده، صحبت کند.
موارد مورد نظر خود را انتخاب کنید. می‌توانید آنها را روی جدولی بنویسید و به همدیگر ستاره یا علامت چک کردن (P) بدهید. به هر حال یک روش ساده و راحت را برای نشان دادن پیشرفتتان در عمل انتخاب کنید.
 

  نوشتن
  ایجاد یک طرح
این صفحه یک کاغذ معمولی است، با سه ستون. یکی از ستونها بیانگر گام­هایی است که در راه دستیابی به هدف برمی‌دارید. ستون دوم تاریخ این کارها را نشان می‌دهد و ستون سوم برای فرزندتان (یا شما) است تا کامل شدن هر مرحله را علامت بزنید. برای این کار نیاز به کاغذ، ماژیک و خط‌کش دارید.
به عنوان نمونه، هدف، خواندن تعداد مشخصی کتاب است. در سمت راستِ کاغذ، ستون اعداد از یک تا ده است. در کنار هر عدد نام یک کتاب نوشته می‌شود. اگر هنوز کتابها را انتخاب نکرده‌اید. فقط اعداد را بنویسید. با استفاده از تقویم، تاریخها را در جدول بنویسید. این مسئله خیلی مهم است که همچنان که کاری انجام می‌گیرد، مراحل آن را دنبال کنید. با استفاده از ماژیک، خانه‌های جدول را علامت بزنید. اعتماد به نفس داشته باشید. برای کاری که در حال انجام دادن هستید خودتان را تشویق کنید!
 

  فکر کردن/ نوشتن
  ارزیابی شواهد
چرا باید منتظر باشیم تا دیگران به ما نمره بدهند؟ می‌توانیم خودمان این کار را بکنیم و علاوه بر آن، کار خود را نیز بهبود بخشیم. با استفاده از قسمت «چگونه جدول تنظیم کنم» و اضافه کردن ستون چهارم یا درست کردن جدول جدیدی می‌توانید این کار را انجام دهید. برای این کار به کاغذ، مداد و ذهنهایی متفکر نیاز دارید.
به فرزندتان بگویید ده کتاب را در نظر بگیر. در مورد میزان و نحوۀ کتاب خواندن، به خودت نمره بده. فرض کن که تو معلم هستی و دربارۀ کار خودت قضاوت می‌کنی، در مورد سؤالاتی که می‌پرسی فکر کن. آیا بیشترِ کلمات را می‌دانی؟ آیا می‌توانی با صدای بلند و روان بخوانی؟ آیا می‌توانی داستان را بخوانی و بعد آن را برای دیگری تعریف کنی؟ آیا وقتی هر کتاب را تمام می‌کنی خواندنت بهتر شده است؟
این گزارش می‌تواند به صورت خصوصی باشد یا آنکه با افراد خانواده مطرح شود. نکتۀ مهم این است که این کار به فرزندانمان کمک می‌کند تا پیشرفت خود را ارزیابی کنند؛ اما باید به آنها یادآوری کنیم که خیلی به خود سخت نگیرند.

منبع: دروتی، ریچ؛ (1393)، کلیدهای پرورش مهارت­ های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، مترجم اکرم قیطاسی، انتشارات صابرین.